De kunsten van Friedrich Fröbel en Piet Mondriaan lokken kinderen uit tot spontaan rekenspel.
‘Juf! Kijk eens hoe sterk ik ben?’ Met twee handen houdt Mila de grote rode kubus boven haar hoofd. ‘Wauw, Mila! Je bent wel heel sterk’, zegt juf Eva. ‘Heb je ook een kleinere kubus, die minder zwaar is?’ Mila duikt in de doos van Kunst met vierkantjes en haalt er meteen een kleinere rode kubus uit voor juf.
‘Eh… juf? Ik heb er nog eentje gevonden, maar die is voor kabouters!’ Trots haalt Mila ook nog een piepkleine kubus uit de doos.
Mila weegt de blokken en vergelijkt ze op grootte. Een spontane rekenactiviteit, die ontstaat bij het spelen. Het is een cruciale ervaring, want Mila heeft nu gezien hoe een kubus eruit ziet, de zijden en hoeken gevoeld en de grote zware kubus vergeleken met kleinere. Zij slaat deze ervaringen op in haar kinderbrein en kan later hierop voortborduren en meer abstracter leren over meten, wegen en ruimtelijk inzicht verwerven.
Het belang van ontwikkelingsmateriaal
Berusten dit soort rekenervaringen op louter toeval? Op goed geluk hopen dat kinderen toevallig een kubus en een vierkant zullen zien, voelen en onderzoeken?
Nee, natuurlijk niet. Het heeft alles te maken met aanbod van hoogwaardige ontwikkelingsmaterialen.
Friedrich Fröbel (1782-1852), grondlegger van kleuteronderwijs, wist het al lang. Hij was de eerste die jonge kinderen stapsgewijs in aanraking bracht met educatieve ontwikkelingsmaterialen, zijn Spielgaben, speelgaven. Geïnspireerd door Pestalozzi (1746-1827) was ook Fröbel ervan overtuigd dat de ontwikkeling van een kind holistisch verloopt. Met hoofd, hart en handen leert een kind. Nieuwsgierig en spelenderwijs ontdekken en leren.
Educatieve ontwikkelingsmaterialen zijn ontworpen om jonge kinderen cruciale leerervaringen te laten opdoen; ontdekkingen die ze opslaan in hun brein.
Kinderen hebben deze leerervaringen nodig om zich later verder te kunnen ontwikkelen.
Kunst met vierkantjes
De kleuren en de vorm van de blokken van Kunst met vierkantjes doen denken aan de abstracte schilderijen van Piet Mondriaan. Jonge kinderen zullen er al snel een eigen Victory Boogie Woogie mee puzzelen of een compositie met kleurvlakken zelf creëren.
Kinderen uitlokken tot spontaan (reken-)spel is met het educatieve ontwikkelingsmateriaal Kunst met vierkantjes een koud kunstje. De blokken zijn aantrekkelijk van kleur, vorm en voelen prettig aan. Kinderen gaan vanzelf aan de slag.
Om een stapje verder te komen in leerervaringen is goede spelbegeleiding en modeling nodig door de leerkracht of pedagogisch medewerker. Door voor te doen, samen te doen en tot slot het kind zelf verder te laten spelen, creëer je als professional prachtige rekenervaringen en kunstzinnige ontwikkeling bij kinderen.
Fröbel en Mondriaan, een gouden duo in pure vormen
Raakte Piet Mondriaan (1872-1944) geïnspireerd door Friedrich Fröbel?
Het is niet waarschijnlijk dat Piet Mondriaan in zijn kleutertijd in Amersfoort al gebruik kon maken van een kleuterschool en de speelgaven van Fröbel. Toch zijn er wel degelijk overeenkomsten tussen deze twee grootheden.
Piet Mondriaan was landschapsschilder. Hij ging steeds dieper op de essentie in door overbodige zaken weg te laten. Hij ging op zoek naar pure geometrische vormen, zoals vierkanten en ontwikkelde zijn eigen zeer abstracte stijl.
Friedrich Fröbel startte bij deze essentie van strakke geometrische vormen en primaire kleuren. Dit is de basis van zijn eerste speelgaven voor jonge kinderen. De kubus is de eerste pure vorm, die Fröbel aanbood aan kinderen.
Hoe haal je alles uit Kunst met vierkantjes?
De mogelijkheden zijn eindeloos. Talrijke doelen uit de ontwikkelingsgebieden rekenen, meten, meetkunde en kunstzinnige vorming zijn te oefenen met dit materiaal.
Kunst met vierkantjes geeft de mogelijkheid om kinderen abstracties te laten ontdekken. Zoals in Piramide gebruikelijk is, zet je educatief ontwikkelingsmateriaal om een representatie van de werkelijkheid aan te bieden aan de kinderen. Van concreet naar abstract, van oriënteren naar verdiepen.
Classificeren en seriëren op kleur en/of vorm. Een stapeltje witte balken of een toren van rode kubussen zijn vlug gemaakt. Kun je ze ook leggen van groot naar klein of van klein naar groot?
Leren kennen van de vormen vierkant, rechthoek, kubus en balk door de voelen, te meten, te wegen en te sorteren.
Tellen en het bouwen van een telrij. 1 tot met 20 bouw je makkelijk door steeds een vierkant steentje erbij op te leggen. Zie je dat 4 vierkantjes net zo hoog zijn als 1 kubus? Tijdens het spelen met de blokken ontdekken de kinderen dat het aantal 4 steeds terugkomt. Er passen 4 vierkanten in één kubus en 8 kleine kubussen in één grote. Hierdoor oefenen kinderen onbewust de beginselen van verkort tellen, optellen en vermenigvuldigen.
Kinderen vinden schilderijen van Mondriaan vaak aantrekkelijk en inspirerend. Kijk met kinderen naar deze kunstwerken en bouw ze na met de blokken. Het bovenaanzicht van de compositie lijkt op het schilderij, tweedimensionaal. In het zijaanzicht van de compositie ontdek je een driedimensionale uitwerking.
Maak foto’s van de kunstwerken van de kinderen, vanuit verschillende perspectieven (bovenkant, voorkant, zijkant). Kun je hetzelfde nabouwen van de foto? Of kun je dezelfde bovenkant maken, maar met een andere zijkant? De hoogte van de blokken kan variëren, terwijl het bovenaanzicht gelijk blijft.
De bijpassende kaartenset Kunst met vierkantjes sluit aan bij de blokken Kunst met vierkantjes. De kinderen zoeken de blokken in de juiste kleur en grootte volgens de afbeelding en leggen deze na. Dat kan zelfs in twee formaten, klein en groot. De kaarten zijn opgebouwd van eenvoudig naar complex. Bovendien worden de kinderen geïnspireerd om zelf verder te ontwerpen en bouwen.
En … Kunst met vierkantjes past qua afmetingen exact op de blokken van de Haagse set en de houten Piramide. Breid het spel en de mogelijkheden uit door dit materiaal erbij te pakken.
Welke goede spelinterventies bedenk jij? En wat bedenken de kinderen zelf?
Mila bedacht een piano, die ‘echt’ kon spelen. Mila zong er namelijk zelf bij!
